یکی از سنت های ایرانی که به نسل های دور برمی گردد، نشستن اعضای خانواده در کنار کرسی است. کرسی یکی از وسایل سنتی در فرهنگ ایرانی است. اعضای خانواده در هنگام صرف غذا و مراسم خاص مانند نوروز و شب یلدا روی زمین اطراف کرسی می نشینند و به پشتی های شاه نشین تکیه می دهند. بر روی آن نیز که مزین به پارچه های ترمه است انواع تنقلات گذاشته می شود. اگرچه سنت دور کرسی نشینی به نوعی در میان ایرانیان کم رنگ شده است؛ اما برخی خانواده ها همچنان این سنت را زنده نگه داشته اند. امروزه خرید کرسی با خرید ترمه و خرید پشتی یا خرید شاه نشین همراه است. در این مقاله به هر آنچه که باید قبل از خرید پشتی شاه نشین و کرسی بدانید خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
استفاده از کرسی در میان خانواده های ایرانی از دیرباز رایج بوده است. «جعفر شهری» در کتاب «طهران قدیم» درباره کرسی اینگونه نوشته است: کرسی از میز یا چهارپایه ای چوبی به اندازه ۱*۱ متر و گاهی مستطیلی شکل تشکیل شده است که حدود سه وجب بلندی دارد. روی آن را با لحافی بزرگ در اندازه های حدودی ۴*۴ یا ۷*۷ متر می پوشانند تا گرمای حاصل از منقل از زیر میز خارج نشده و به هدر نرود. سپس روی لحاف را با جاجیم، ترمه یا چادر شب سفیدی تزئین کرده و به تناسب بزرگی و کوچکی کرسی، یک مجمعه یا سینی مسی برای قرار دادن چراغ، سماور، ظرف میوه و سایر خوراکی ها روی آن قرار می دهند. برای نشستن و خوابیدن افراد دور کرسی معمولاً از چند متکا، بالش و پشتی استفاده می شود.
در ابتدا کرسی برای گرد هم آوردن اعضای خانواده در فصل های سرد استفاده می شد. مردم زیر کرسی هیزم می گذاشتند. بعدها این وسیله جای خودش را به بخاری و هیتر داد. خانواده هایی که توانایی خرید بخاری را نداشتند به جای آن از سوراخی در زیر کرسی استفاده کردند. داخل سوراخ آتش درست می کردند تا به عنوان بخاری استفاده شود.
از دیرباز کرسی ایرانی اعضای خانواده را در شب یلدا گرد هم می آورد. اعضای خانواده یک لحاف 4 در 4 متری را روی کرسی پهن می کردند که گاهی به اندازه 7 متر در 7 متر بود. به طور معمول، لحاف کرسی جزئی از جهیزیه عروس به شمار می رفت و بسیار سنگین بود. لحاف از مخمل یا ساتن قرمز رنگ با نقوش تزئینی در وسط ساخته شده و با ملحفه سفید پوشانده می شد. روی لحاف، تکه پارچه دیگری از جنس ترمه پهن می کردند. روی ترمه، سینی گرد مسی بزرگی بود که سماور و بشقاب غذا را در آن می گذاشتند.
تشک های راحت را در اطراف کرسی برای نشستن پهن می کردند و به پشتی شاه نشین تکیه می دادند. تشک ها اغلب قرمز رنگ بودند. همه چیز فضای گرمی را برای یک دور هم جمعی دوستانه فراهم می کرد. امروزه نیز برخی از ایرانی ها این سنت را زنده نگه داشته و با خرید کرسی های آماده، خرید ترمه و خرید پشتی یا خرید شاه نشین این محفل گرم و صمیمانه را در فصل زمستان تشکیل می دهند.
در مورد سنت دور کرسی نشستن، بزرگتر خانواده در جایی می نشست که نسبتاً دور از در اتاق بود و سپس سایر اعضای خانواده یکی یکی کنار هم دور کرسی می نشستند. نزدیک ترین نقطه به در به بچه ها اختصاص می یافت.
امروزه نیز برخی خانواده ها و دوستان ایرانی در شب های سرد دور کرسی جمع می شوند و داستان هایی با هم تعریف می کنند. کرسی به عنوان یک کالای سنتی از مبلمان ایرانی، کم ارتفاع و مربع شکل است که با لحاف ضخیم پوشیده شده است. زغال های داغ -امروزه بخاری برقی- در زیر میز قرار می‌گیرند تا گرما را تأمین کنند. خانواده و دوستان ساعت ها دور آن نشسته؛ غذا می خورند، می نوشند و داستان می گویند. برای خرید کرسی باید در فکر خرید ترمه و خرید پشتی یا خرید شاه نشین نیز بود.
در شب یلدا، خانواده و مهمانان به خانه بزرگترها می آیند تا شب یلدا را جشن بگیرند. در خانه نیز تمهیدات ویژه ای انجام می شود. یک کرسی برپا شده و زیر آن نوعی بخاری قرار داده می دهند. این روزها همه خانه ها کرسی ندارند؛ اما برپایی آن در شب یلدا برای دور هم جمع شدن و لذت بردن از گرما، سنت زیبایی است.
میزبانان که در حال چیدن بشقاب های مختلف میوه و آجیل بر روی کرسی هستند از مهمانان خود می خواهند که در یکی از اعمال این شب که شامل خوردن بادام خوشمزه و همچنین میوه هایی مانند هندوانه و انار است، شرکت کنند. آنها در حالی که در اطراف کرسی نشسته اند و با خوردن هندوانه، انار و آجیل صحبت می کنند و می خندند تا زمانی که خورشید طلوع کند، به یاد اوقات خوشی می افتند و از حضور یکدیگر لذت می برند. اگر شما هم علاقه مند به ایجاد چنین فضایی در خانه خود هستید باید در کنار خرید کرسی در فکر خرید ترمه و خرید پشتی یا خرید شاه نشین نیز باشید.
اگر قصد خرید کرسی را دارید، این محصول از جنس چوب و به صورت ثابت و تاشو در بازار به فروش می رسد. همراه آن هیتر برقی نیز ارائه می شود. در مدل های تاشو امکان باز و بسته شدن و جمع کردن آن وجود دارد و در زندگی آپارتمانی امروزی به راحتی می توان از آن استفاده کرد و لذت برد.
مدل های تاشو دارای 4 عدد پایه جدا شونده به همراه پیج های اتصال، هیتر برقی مخصوص کرسی، قلاب نگهدارنده هیتر و یک عدد آچار مخصوص بوده که به راحتی می توان در عرض چند دقیقه آن را نصب کرد. برای این کار جعبه کرسی را باز کنید و لوازم داخل آن را کنار گذاشته و صفحه کرسی را به طور برعکس روی زمین بگذارید.
سپس 4 تا پایه را در محل مشخص شده با شماره قرار داده و با پیچ های موجود تک تک پایه ها را با آچار مخصوص داخل پکیج نصب کنید. ستون وسط کرسی به صورت تاشو هست. آن را باز کنید و لولا ها را با پیچ ها ببندید و محکم کنید. در مرحله بعد قلاب آویز مخصوص هیتر را در محل تعبیه شده ببندید و در آخر کرسی را برگردانید و روی چهار پایه قرار دهید. هیتر را در محل خودش قرار دهید. سپس آن را روشن نمایید. کرسی در کنار پشتی ها و پارچه های ترمه معنای بهتری پیدا می کند. لذا برای برای خرید کرسی باید در فکر خرید ترمه و خرید پشتی یا خرید شاه نشین نیز باشید.
ترمه، پارچه‌ای ظریف است که از دو سری تار به نام های تار و پود تشکیل شده و از پشم یا ابریشم با طرح های اصیل و سنتی ایرانی ساخته شده است. آغاز ترمه بافی به اوایل دوران صفویه برمی گردد؛ هرچند برخی معتقدند منبع اصلی ترمه مرکز آسیای میانه و ارتفاعات کشمیر است. بعضی نیز معتقدند که ترمه بافی ابتدا در ایران آغاز شده و سپس به کشمیر رفته است. آنچه در مورد این پارچه بسیار ظریف می توان گفت این است که حس و نوآوری ایرانیان در ظرافت بافت، متریال و طرح های خیره کننده در دنیا بی نظیر است. این هنر در زمان شاه عباس صفوی به اوج شکوفایی و تکامل رسید که در جهان شهرت یافت و به یکی از محصولات صادراتی تبدیل شد.
معمولاً ترمه از پشم و ابریشم بافته می شود؛ اما پشم سفید رایج ترین پشمی است که در موج ترمه استفاده می شود؛ زیرا با هر رنگ دلخواه قابل استفاده است. پشم ترمه باید مرغوب و دارای الیاف بالایی باشد که گوسفندان ایران و کشمیر دارای پشم های خوب و نرم و سفت بوده و تا حد زیادی براق و سفید است. بهترین پشم گوسفند در پهلوها و شکم و پشت گردن و سر و پاهاست. از این پشم ها برای ترمه بافی استفاده می شود.
تهیه، ریسندگی و رنگرزی و بافت پشم در ایران در قرن شانزدهم پیشرفت زیادی داشته است. با توجه به اینکه شاه عباس طراحان بزرگی را از چین و ارمنستان به ایران دعوت کرد تا هنر خود را به ایرانیان آموزش دهند، دوران شاه عباس صفوی را می توان در دوران اوج صنعت ترمه بافی جشن گرفت. به همین دلیل ترمه از زیبایی خاصی برخوردار بود. امروزه از ترمه برای موارد مختلف مانند پوشش روی کرسی ها و پشتی ها استفاده می شود. اگر قصد خرید ترمه را دارید به خرید کرسی و خرید پشتی یا خرید شاه نشین نیز فکر کنید.
ترمه بافی نیاز به پشم مرغوب و دارای الیاف بلند دارد. معمولاً نقوش ترمه ایرانی حاصل همکاری دو فرد اصلی متخصص و کارگر بوده است. ترمه بافی کاری بسیار دقیق، حساس و زمان بر بوده است. یک بافنده خوب می تواند تنها 25 تا 30 (1 فوت) سانتی متر در روز تولید کند. رنگ های زمینه ای که در ترمه استفاده می شود، بیشتر قرمز عنابی، قرمز روشن، نارنجی سبز، فیروزه ای و سیاه است.
استفاده از پشتی شاه نشین به زمان قاجاریه برمی گردد. در آن زمان که مبل یا کاناپه وجود نداشت از پشتی شاه نشین برای جایگاه مهمانان استفاده می کردند. در آن روزگار پشتی های شاه نشین فقط در خانه های اعیان و اشراف و بزرگان دیده می شد. طبقه متوسط جامعه نیز از پشتی شاه نشین در اتاق های مهمان استفاده می کردند.
از آن زمان تا الان پشتی شاه نشین و ترمه به عنوان جهیزیه عروس در شهر یزد شناخته می شود. امروزه تنوع فراوان در رنگبندی، طرح، پارچه و تعداد پشتی های موجود در هر ست، پشتی شاه نشین را با هر سلیقه‌ای منطبق و سازگار کرده است. برخی از خانواده های ایرانی این نوع پشتی را در کنار دکوراسیون امروزی نگهداشته و به نوعی دکور مدرن و سنتی را در خانه های خود تلفیق می کنند. برای خرید پشتی یا خرید شاه نشین باید به موارد مختلفی مانند تعداد تکه های آن توجه نمایید.
امروزه ست پشتی شاه نشین موجود در بازار در سه مجموعۀ ۵، ۷ و ۹ تکه یافت می شود. سرویس کامل پشتی شاه نشین از تشکچه یک تکه نشیمن، پشتی، متکای کوچک سنتی و پشتیِ تکیه‌گاه دست، تشکیل می شود که بسته به تعداد ست، تعداد هرکدام موارد فوق متغیر است.
اغلب پشتی شاه نشین دارای نقوش هندسی بوده و داخل آن را با پرز قالی، پرز سبک، الیاف هالو بال فایبر و کاموا پر می‌کنند. جنس آنها نیز با توجه به کیفیت محصول متفاوت است و از تراکم های پارچه متنوعی ساخته می شود. پارچه های پشتی شاه نشین دارای تراکم های ۱۳۰، ۱۵۰، ۱۸۰ و ۲۱۰ هستند. از الیاف به کار رفته در دوخت و بافت می توان به پلی استر، لمه، ابریشم، آب طلا، مخمل و ترمه اشاره کرد.
پشتی شاه نشین بر اساس نوع دوخت و طرح پارچه دارای مدل های مختلفی است. از انواع آن می توان مدل های افشار، نسترن، شاهسوند، خان سالار و خشتی را نام برد. در هنگام خرید پشتی یا خرید شاه نشین به مدل محصول توجه کنید.
امروزه در مکان های مختلف پذیرایی مانند رستوران ها و کافه های سنتی، تالارهای عروسی و جشن، دکوراسیون های منزل، سفره خانه ها و چایخانه ها از پشتی شاه نشین استفاده می شود.
اگر قصد خرید خرید پشتی یا خرید شاه نشین را دارید باید بدانید که قیمت آنها بر اساس موارد زیر متفاوت است؛
اگر به دکوراسیون سنتی علاقمند هستید، می توانید با خرید ترمه، خرید پشتی، خرید شاه نشین و خرید کرسی فضایی گرم و صمیمانه برای پذیرایی از مهمانان خود طراحی کنید. این لوازم را می توانید در گوشه ای از اتاق پذیرایی، نشیمن، تراس، بالکن و … قرار دهید. همچنین استفاده از پشتی شاه نشین در کنار قلیان بر روی تخت نیز امکان پذیر است.
